Ayakkabıda krizin ayak sesleri geliyor
Maliyetler arttı, ayakkabı sektörünün kaybı büyüdükçe büyüdü. Yerli üretici kan ağlarken ithalatçı sevindi. Marka ayakkabıcılar mağaza kapatma noktasına geldi. ‘Çakma’ ayakkabı pazarı 200 milyon çifte ulaştı
Ayakkabı sektörü çok dertli. Girdi maliyetleriyle döviz kurları arasındaki makasın açıldığını vurgulayan Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, “Sektörün rekabetçiliği zarar gördü. İthalat cazip hale geldi. Ayakkabı dış ticaretindeki açık, 2024’ün tamamında 550 milyon dolarken bu yıl sadece ocak ayında 120 milyon dolara ulaştı” dedi.
İçten, bu zorlu süreçte özellikle maliyetleri düşürecek politikaların büyük önem taşıdığının altını çizdi ve sıkıntıları şöyle sıraladı:
İTHALAT ÜÇE KATLANDI
“Türkiye’deki üretici, 16 dolarlık ayakkabıda kullanılan malzemeyi Çin’e göre 3.9 dolar pahalıya tedarik ediyor. Bir ayakkabıda 50 farklı malzeme kullanılıyor. Bunların ithalatında yüzde 150’ye varan gümrük vergisi var. Oysa biz, katma değerli ürün yapıyoruz.
Örneğin Vietnam’da hiç yan sanayi yok, yıllık 2.2 milyar dolarlık suni deri ve 1 milyar dolarlık taban ithal ediyor. Gümrüksüz ithal ettiği bu malzemeyi işleyen Vietnam, hem ihtiyacını karşılıyor hem 28 milyar dolarlık ayakkabı ihraç ediyor.
Türkiye’nin 2021’de 500 milyon dolar, 2022’de 350 milyon dolar olan dış ticaret fazlası, 2024’te 550 milyon dolar açığa döndü. Yıllık 24-25 milyon çift ithalat, geçen yıl 3 kat artışla 76 milyon çifte ulaştı. Bu yıl ihracat ocakta 92 milyon dolara geriledi. İthalat 212 milyon dolara yükseldi. İlk aydan 120 milyon dolar cari açık verdik.”
Birleşik Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel de, yerli ayakkabı markalarının maliyetlerde yüzde 80 artış, fiyatlarda düşüş yüzünden mağaza kapatma ve küçülmeyi gündeme aldığını bildirmişti.
1 MİLYAR DOLARLIK KAYIP
Ayakkabı sanayicileri, bu yıl 72’ncisi düzenlenen Uluslararası Ayakkabı Moda Fuarı’nda bir araya geldi. Fuarı TASD Başkanı Berke İçten ile Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mustafa Gültepe birlikte açtı.
Berke İçten, “İthal ayakkabıya yılbaşında yüzde 10 vergi geldi. KOBİ’lere personel başına 2.500 lira istihdam desteği veriliyor. Bu bize nefes aldırdı” dedi.
Piyasadaki ‘çakma’ ayakkabı furyasına da dikkat çeken İçten, “Yıllık 200 milyon çifte ulaşan sahte ayakkabı üretimi var. Kayıtlı çalışan firmalar için büyük bir haksız rekabet. Bu kayıtdışı üretimin devlete vergi kaybı, yıllık en az 1 milyar dolar” diye konuştu.