‘Ayrıcalık değil eşit fırsat istiyoruz’

ŞEHRİBAN KIRAÇ/NEFES

Türkiye’de iş gücüne katılan kadınların sadece 192 bini işveren. Kendi hesabına çalışan kadın sayısı artmasına rağmen, istihdam sağlayan girişimci kadın oranı düşüyor.

Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) Yönetim Kurulu Başkanı Esra Bezircioğlu’na göre, girişimcilikte ilk iki yıl ben varım demek için çok önemli. 4 ve 10’uncu yıllar kırılma noktası. “Kadına karşı şiddet kanayan yaramız. İstanbul Sözleşmesi’ne kesinlikle geri dönmeliyiz. Kanun yapıcılardan şunu bekliyoruz; TBMM’deki o fotoğraflarda, o milletvekili koltuklarda eşit sayıda kadın olsun istiyoruz” diyen Esra Bezircioğlu ile kadın girişimciliğini ve sorunları konuştuk.

GÜNÜ KURTARMAK ÇOK ÖNEMLİ

- Kadın girişimciliği oranı ne boyutta?

KAGİDER 22 yıl önce kurulduğunda kadın girişimciliği oranı yüzde 4’tü. Pandemi döneminde bu yüzde 14.5’e çıktı. Pandemi sonrası finansal anlamda krediye erişim zorlukları, pandemi döneminin zorlukları girişimciyi yordu ve yüzde 11.5 düzeylerine kadar düştü. İşgücüne katılan kadınların sadece 192 bini işveren. İşveren ve kendi hesabına çalışan kadınları da eklediğimiz zaman, kadın girişimci oranı yüzde 18.8. Kendi hesabına çalışan kadın girişimciliği oranı artıyor. Biz daha çok istihdam yaratan kadın girişimciliğe odaklanıyoruz.

- Bu oranda düşüş mü bekliyorsunuz?

Orada bir yorgunluk ve düşüş var. Üretim yapmak ve girişimcilik ekosisteminde uzun süre devam ediyor olmak şu anda zor.

- Bu yıl daha zor mu geçecek?

Şu dönemde güçlü kalmak, günü kurtarabilmek çok önemli. O yüzden nakit akışı gelir gider dengesi bu dönem en fazla çalışmamız gereken alan. Biz de KAGİDER olarak finans anlamında güçlenme ve farkındalık oluşturacak projelerde yer alıyoruz.

HATA YAPMA LÜKSÜ YOK

- Girişimci kadın başarılı demek için kaç yıl gerekiyor?

Girişimcilikte ilk iki yıl ben varım demek için çok önemli. 4 ve 10’uncu yıllar kırılma noktası. Bugün bir aileye sorsanız sermayesi varsa bunu kime teslim edersiniz deseniz, daha çok erkek evlada teslim ediliyor. Kadın o yüzden birikim konusunda eksik kalabiliyor. Kadın girişimcinin hata yapma lüksü yok. Bir erkek kurduğu işi iki, üç kere batırabilir ama kadının battıktan sonra ikinci kere iş kurması çok zor. Eskiden evlenirken beyaz yaka da benim eşim çalışmasın derdi. Bu ekonomik koşullarda artık evlere iki maaşın girmesi şart.

- O kadar çabaya rağmen kadın girişimciliğinde oran niye artmıyor?

Türkiye’de kadınların yalnızca 12 milyon 300 milyonu iş gücüne katılıyor. Avrupa’da kadının iş hayatına katılımı yüksek. Bizde 3 kadından biri çalışıyor. Çalışan kadın sayısı arttıkça kadın girişimci sayısı da artıyor.

- Daha fazla kadının girişimci olması için hangi adımlar atılmalı?

Öncelikle kadınların istihdama kazandırılması gerekiyor. Çok fazla üniversite mezunu var ve iş imkanı da olmayınca cesaretleri kırılıyor. İş hayatına atlıma yaşı da gecikiyor. Eğitim hayatı boyunca harcadıklarının karşılığını iş hayatında alamamak gençleri mutsuz ediyor. İş hayatında yükselmede de kadınlar sıkıntı yaşıyor. İş yerinde yükseldiniz, evlendiyseniz çocuk ya da yaşlı bakımı da önünüze engeller çıkarıyor. Kadınlar en fazla çocuk yapınca ya da yaşlı bakımı nedeniyle işten ayrılıyor. Bu alanlarda çözümler bulunmalı.

- KAGİDER Global projenizden bahseder misiniz?

KAGİDER Global, yurt dışında yaşayan Türk iş kadınlarının küresel ekonomide güçlenmesini, iş dünyasında daha aktif rol almasını ve uluslararası iş birliklerini artırmasını hedefleyen bir girişim.

ŞİDDET KANAYAN YARAMIZ

- İstanbul Sözleşmesi’den ayrıldık. Bu ve benzeri hak kayıpları motivasyonu nasıl etkiliyor? Bunlara karşı nasıl bir duruş sergilemek gerekiyor?

Kadın olarak anne olarak insan olarak çok üzücü konular. Sadece kadına karşı değil, her türlü şiddete karşı sıkıntı duyuyoruz. Kartalkaya’daki yangın da üzüyor, bıçaklanarak öldürülen çocuğun durumu da bizi çok üzüyor. Kadına karşı şiddet ise kanayan yaramız. İstanbul Sözleşmesi’ne geri dönmeliyiz. 6284 sayılı kanun, ILO 190 çok iyi işlemeli. Şiddete karşı verilen cezalar da yeterli değil. Söylemde bana bir şey olmaz deme hali de bizi mutsuz ediyor.

ŞİRKETLERDE SÜT SAĞMA ODASI YOK

- Hedef girişimci kadın oranını yüzde kaça çıkarmak?

Erkeklerle eşit olması. Ama bunun için çok uzun yıllar lazım. Kadın ve erkek toplumda eşit fırsata ulaşabilmeli. Evde biri oturacaksa, çocuğa ya da yaşlıya biri bakacaksa o kadın olmalı deniyor. Şu anda birçok şirkette süt sağma odası yok, onu saklayacak buzdolabı yok. Evlenen kadın işten kopmamalı.

Yurt dışında iş başvurusunda fotoğraf yoktur, cinsiyet yazmaz. Ama bizde hâlâ kadınlar “Kaç yaşındasın, evlenmeyi düşünüyor musun, evlenince çocuk düşünüyor musun?” sorularına maruz kalıyor. Maalesef bunlar kadınların isten kopmalarına neden oluyor. Eşit işe eşit ücret yok. Erkek, kadınlardan yüzde 20-25 daha fazla ücret alıyor. Biz kadına öncelik, ayrıcalık tanınsın demiyoruz, biz eşit fırsat verilsin diyoruz.

AYAKTA KALMAYI KONUŞUYORUZ

- KAGİDER üyeleri olarak bu dönemde en çok neleri konuşuyorsunuz?

Şu anda ayakta kalmayı konuşuyoruz. Bu dönem ticari anlamda zor bir dönem. Dünyadaki jeopolitik sıkıntılar, savaşlar, afetler, ABD Başkanı Donald Trump’ın günlük açıklamaları... Bunların hepsi işinizi etkiliyor. Şu an nakit akışı çok önemli. Şu an paramıza sahip çıkmalıyız. Birileri için yatırım fırsatı olabilir.

MECLİS'TEKİ FOTOĞRAFTA DAHA ÇOK KADIN OLMALI

- 8 Mart’ta yönetenlerden beklentiniz nedir?

Kanun yapıcılardan şunu bekliyoruz; TBMM’deki o fotoğraflarda o milletvekili koltuklarda eşit sayıda kadın olsun istiyoruz. O fotoğraf karelerinde 30 erkek 1 kadın bize iyi gelmiyor. Liyakatıyla birçok kadın o koltuklarda oturabilir. Kamu ihalelerine sen kadınsın girme denmiyor ama kadınlar çekiniyor. Belki ihaleye kadının girmesi için hedefler konulması gerekiyor. Destek mekanizmaları kolaylaştırıcı olmalı. Özel sektörün cinsiyet eşitliği konusunda daha somut adımlar atması ve kadınların üst yönetim pozisyonlarına erişimini kolaylaştıracak politikalar geliştirmesi gerekiyor.