Döviz açığında rekor artış

Emre DEVECİ / Nefes.com.tr

TL'deki yüksek faiz ve kurlardaki yatay seyir reel sektörü mevduatta TL'ye, kredilerde ise dövize yönlendirirken döviz pozisyonu açığı büyüyor.

Merkez Bankası'nın (TCMB) bugün yayımladığı 'finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri' verileri de bu durumu ortaya koyuyor.

2024 yılında reel kesimin net döviz açığı, bir önceki yıl sonuna göre 58,7 milyar dolarlık artışla 141,9 milyar dolara yükseldi.

Bu artış, tarihteki en büyük yıllık artış olarak kayıtlara geçti.

Reel kesimin döviz açığı, Nisan 2020 sonrasındaki 56 ayın zirvesine yükseldi.

Bu dönemde reel kesimin döviz varlıkları 14 milyar dolarlık düşüşle 155,4 milyar dolara gerilerken, döviz yükümlülükleri 44,7 milyar dolarlık artışla 297,4 milyar dolara yükseldi.

ARALIKTA AÇIKTA 4,7 MİLYAR DOLARLIK ARTIŞ

Aralık 2024'te bir önceki aya göre reel sektörün döviz varlıkları 2 milyar 370 milyon dolar artarken, yükümlülüklerde artış 7 milyar 79 milyon dolar oldu.

Böylece aralıkta döviz açığı bir önceki aya göre 4 milyar 709 milyon dolar arttı.

Aralık 2024 dönemi varlık dağılımı incelendiğinde; bir önceki aya göre ihracat alacakları ve yurt dışına doğrudan sermaye yatırımları sırasıyla 1 milyar 780 milyon dolar ve 796 milyon dolar artarken, yurt içi bankalardaki mevduat ve menkul kıymetler sırasıyla 158 milyon dolar ve 49 milyon dolar azaldı.

Yükümlülük dağılımında ise; bir önceki aya göre yurt içinden sağlanan nakdi krediler, ithalat borçları ve yurt dışından sağlanan nakdi krediler sırasıyla 3 milyar 326 milyon dolar, 1 milyar 973 milyon
dolar ve 1 milyar 780 milyon dolar arttı.

Yükümlülüklerin vade yapısına bakıldığında; Aralık 2024 döneminde yurt içinden sağlanan kısa vadeli krediler Kasım 2024 dönemine göre 1 milyar 24 milyon dolar azalırken, uzun vadeli olanlar 4 milyar 350 milyon dolar arttı.

Yurt dışından sağlanan kredilerde ise kısa vadeli olanlar 1 milyar 423 milyon dolar artarken, uzun vadeli krediler 2 milyar 331 milyon dolar arttı.

KUR KRİZİ SONRASI AÇIK AZALMIŞTI

Kur krizi öncesinde Mart 2018'de 203,2 milyar dolarla zirveyi gören reel kesimin döviz açığı, Ekim 2023'te 76,8 milyar dolara kadar gerilemişti. Ekim 2023 ile Aralık 2024 arasındaki 14 ayda reel kesimin döviz açığı 65,1 milyar dolar arttı.

Kur krizleri ve düşük faiz politikası uygulanan beş buçuk yıllık dönemde döviz açığında 126,4 milyar dolarlık düşüş sırasında TCMB döviz rezervleri, özel sektörün döviz açığının kapatılmasında kullanılmış, bu dönemde düşük faizli TL kredi kullanan şirketler döviz varlıklarını artırmış, döviz borçlarının bir bölümünü kapatmıştı.

2024 ile birlikte ise tablo değişti ve döviz krediye erişebilen şirketler, bu krediyi ithalat ve yatırım ödemelerinin yanı sıra yüksek TL faizden yaralanmak için kullanmaya başladı.