Önce dans, sonra öpücük: Plüton'un uydusu Charon böyle oluşmuş
4.5 milyar yıl önce cüce gezegen Plüton'un aniden bir yoldaşı oldu. Uzmanlar bu birleşmeyi "Kısa bir süreliğine kol kola dans ettiler ve sonra usulca birbirlerinden ayrıldılar' sözleriyle anlatıyor. Bu teoriye göre kısa birleşme, Plüton'a kendi uydusunu kazandırmış oldu.
Gökbilimciler uzun zamandır Charon'un nasıl oldu da Plüton'un yörüngesinde dönmeye başladığını merak ediyor. Nature Geoscience'de bu hafta yayınlanan yeni bir araştırma, bu sorunun olası cevabını veriyor.
Araştırmanın başyazarı olan ve Arizona Üniversitesi'nde gezegenbilimci olarak çalışan Adeene Denton, "Plüton ve Charon'un bu kadar ilgi çekici olmasının sebebi Charon'un Plüton'un yarısı kadar olması. Bununla kıyaslanabilecek tek sistem Dünya ve Ay" diyor.
Charon'un yarıçapı 606 kilometreyken, Plüton'unki 1200 kilometre. Normalde uyduların gezegenin çevresindeki enkazdan oluştuğu ya da gezegenin çekim gücüne kapıldığı düşünülür. Ancak Charon ve Plüton'un boyutlarının böyle olması, uyduların nasıl oluştuğunu açıklayan geleneksel senaryoların pek olası olmadığını gösteriyor.
Charon'un varlığı, Ay'ın oluşmasını mümkün kılan çarpışmayla benzer olabilir miydi?
ÖNCE BİRLEŞTİLER, SONRA AYRILDILAR
Plüton ve Charon Naptün'ün de ötesindeki Kuiper Kuşağı'nın içinde yer alıyor. Bulundukları yer her ikisinin de kayalık ve buzlu olmasına neden oluyor. Bu özellikleri dikkate alan bilim insanları iki cismin çarpıştığı ama birleşmeden bir arada kaldığı senaryonun nasıl olacağına dair bir model hazırladı.
Eğer Charon saatte 3200 kilometre hızla (Ay'ın oluşmasından 10 kat daha yavaş) Plüton'a çarptıysa ikilinin birbirinden ayrılmadan 10 saat kadar temas halinde kalması gerekiyor. Araştırmacılar bu karşılaşmayı "öpücükle yakalama" olarak nitelendiriyor.
Her iki cismin de sert yapıda olması parçalara ayrılmalarını önlemiş olabilir.
Plüton'un o zamanlar döngüsünü üç saatte bir tamamladığı tahmin ediliyor. Dolayısıyla iki cismin birleşik halde üç kez dönmüş olması gerekiyor. Plüton'un açısal yapısı Charon'u yavaşça kendinden uzağa itse de bu uzaklaşma gezegenin yörüngesinde kalacak şekilde gerçekleşti.
Plüton'un Charon'dan çok daha küçük diğer uyduları Nix, Styx, Kerberos ve Hidra'nın oluşumu da bununla bağlantılı olabilir.