Profesörlerin 'İstanbul depremi' tartışması büyüyor

Katıldığı bir YouTube programında olası İstanbul depremi için "Birkaç gün içinde şehirde açlık başlayacak. Yağmalar yaşanacak. Ardından salgın hastalıklar görülecek. Enkazlar uzun süre kaldırılamayacak ve şehir ağır bir kokuya bürünecek. Ölmeyenler ‘Keşke ölseydik’ diyecek" diyen Prof. Dr. Celal Şengör'e tepki geldi.

Bu uzmanlardan biri, emekli Profesör Osman Bektaş oldu. Bektaş kişisel X (eski adıyla Twitter) hesabında yayınladığı mesajda şunları kayda geçirdi:

- "Kesin zamanı ve büyüklüğü belli olmayan İstanbul depremi için 'Yaşayanlar yaşadıklarına pişman olacaktır' söylemi bilimsel verilerle uyuşmuyor.

- Ünlü deprem tarihcisi Ambrasys, 2001 : Küçük kıyamet denilen 1509 Îstanbul depremi abartılı olup katostrofik (felaket) değildir.

- Dünyaca ünlü creep (fay sürünmesi) uzmanı Uchida 2019' nın Tekirdağ-İstanbul arasında aşağıda öngördüğü model felaket boyutunda deprem bütçesi üretmez.

- Ana Marmara Fayında orta büyüklükteki depremlerin kırılma yönü öngördüğümüz gibi batıdan doğuya doğrudur (xian Çen,di. 2025)

- İstanbul'u ancak orta büyüklükte deprem tehdit edebilir. Ana Marmara Fayının kilitli kısımları deprem enerjisi biriktirirken sürünen kısımları az, tam kayan kısımları ise hiç deprem enerjisi biriktirmez.

- 1912 Ganos ve 1999 İzmit büyük depremlerinin kilitlenme derinliği 15 km olup daha derine doğru sürünen ve tam kayma bölgesine geçer.

- Oysa Merkezi Marmarada tam kayma bölgesi yükselerek kilitlenme 5- 8 km derinliğe kadar sığlaşmıştır (Uchida,di,2019). Bu nedenle Marmaranın son 50 yıllık en büyük 2019 M 5,8 depremi fayın sürünme bölgesinde gelişmiştir.

- İstanbul Batı'dan gelecek zamanı belli olmayan orta büyüklükteki bir depremin tehditi altındadır.

- İstanbulun doğusunda ve batısında Ana Marmara Fayı boyunca 31 adet küçük-orta depremin odak mekanizması çözümleri kırılma yönünün doğuya doğru olduğunu göstermiştir.

- Bu sonuç 'Batıdan Doğuya büyük-orta 1912-1963-1999 deprem göçü' görüşümüz ile uyumludur.

- İstanbulun doğusunda doğuya ilerleyen 1963-1999 depremlerinden sonra İstanbulu tehdit edebilecek deprem İstanbulun batısında İstanbula doğru ileleyebilecek orta büyüklükte bir deprem olmalıdır."

'PARMAK HESABI KAOS YAZILIYOR'

Şengör'e tepki gösteren diğer isimse Dr. Ramazan Demirtaş.

Uzman isim kişisel X hesabında bir harita paylaşarak, "Parmak hesabıyla deprem bilimi yapılmaz, ancak kaos yazılır" dedi.

"100 bina çöker", "4 milyon insan enkaz altında kalır", "İstanbul çökerse Türkiye diz üstü çöker", "Hayatta kalanlar keşke ölseydik diyecekler" gibi ifadelerin bilimsel temelden yoksun olduğunun altını çizdi.

Demirtaş şunları kayda geçirdi:

- "Deprem bilimi veri ile konuşur. Beklenen Marmara depremi kaç büyüklüğünde olacak? M7.2 mi; M7.5 mu?, M7.6 mı? M7.8 mi? hangisi

- Depremin merkez üssü nerede olacak? Marmara Denizi'nin doğusunda mı?, batısında mı?, ortasında mı? Kırılma ilk hangi segmentten başlayacak?

- İlk Doğu Marmara segmentinde mi? Orta Marmara segmentinde mi? Batı Marmara segmentinde mi? Deprem kırılma davranışı nasıl olacak? Tek parçalı, tek büyük şoklu mu? Çok parçalı, daha küçük çok şoklu mu? Komşu segmentlerde tetiklenme olacak mı?

- Tetiklenme saat-gün-ay şeklinde kısa mı yoksa birkaç yıl-birkaç on yıl sonra mı gerçekleşecek? * Daha fay modeli belirsiz... Tek tip fay modeli mi? Çek-ayır modeli mi? At kuyruğu modeli mi?

- Sadece fay modelleri belirsiz değil, aynı zamanda her bir segmentin yıllık kayma hızı, deprem tekrarlanma aralıkları, geçen süreler net değil..

- Ortalama ile deprem tekrarlanma aralıkları ve geçen süreler belirlenmez..

- Daha Marmara'nın deprem tehlikesi çözülmemiş..

- Fay modelleri, tehlike parametreleri, deprem büyüklük(leri), merkez üssünün yeri, kırılma davranışı, tetiklenme durumu, yerel zemin koşulları, yapısal özellikler; dalga mekaniği ve ivme dağılımı konusunda birçok bilinmeyen ve belirsizlik ortadayken parmak hesabı kaos yazılıyor."