ŞEHRİBAN KIRAÇ / NEFES
Alışverişin vazgeçilmezi POS cihazlarından bankaların aldığı ve yüzde 4’ü bulan komisyon ücretleri, esnafı zor durumda bırakırken, aradaki fark vatandaşa zam olarak yansıyor. Birçok perakende firması Türkiye genelinde 1 milyon 629 bin 536 olan POS cihazının komisyonunu ödememek için tüketiciye peşin ödemeleri dayatıyor. Bazı ürünlerde kartlı ya da kartsız peşin olarak ikili fiyatlar oluşmaya başladı. Mesela bir tişörtü kartla almak isteyen vatandaş peşin ödemeye göre en 20-30 TL arasında daha fazla ücret ödemek durumunda kalabiliyor. Vatandaş kartlı işlem yapamadığı için taksit imkanından da yararlanamıyor. Ayrıca kredi kartlarının bir kısmı puan topluyor o puanları kullanmak zorlaşıyor. Vatandaşın IBAN’a para göndermesi veya peşin alışveriş yapabilmesi için hesabında para olması lazım.
MÜŞTERİYE YANSIYOR
Ekonomist Erol Taşdelen’e göre, yüzde 4’leri bulan POS komisyon oranları hiç kuşkusuz müşteriye enflasyon olarak yansıyor. Yüzde 4 komisyon ödeyen bir sigara satıcısı yüzde 4.50 kâr marjı var ise peşin 1 sigaranın kârlılığını kazanabilmesi için 9 adet kart ile sigara satması gerekiyor. Taşdelen, “Aynı POS cihazını birden fazla bankanın aynı anda kullanmasına rağmen esnaf 4 banka ile çalışıyorsa 4 banka da aynı cihaz için bakım ücreti, yazılım ücreti, ekstre gönderme ücreti, POS kayıp / hasar aksesuar ücreti, bakım ücreti, kota ücreti, paket ücreti adı altında komisyon dışında ek ücretler tahsil ediliyor” dedi.
Limit aşım ücreti de alıyor
POS ile satış yapan esnaf maliyetleri ister istemez ürün fiyatına eklediğinden son kullanıcı ürünü daha pahalı alıyor. POS satışlarında taksitlerin düşürülmesi ve kaldırılması vatandaşın kart limitlerinin kısa sürede aşımına da neden olduğu gibi bankalar limiti durdurma yerine belli oranda aşıma izin vererek bir de kart limit aşım ücreti yansıtıyorlar. Komisyonu ödeyip vadesinden önce blokedeki birikmiş parayı alayım diyen esnafa bankalar yapmadığını bırakmıyor. Erol Taşdelen’e göre, komisyon oranı yanında yasal olmamasına rağmen müşteriden 10-15 gün hatta 20 gün komisyonunu ödediği paranın vadesizde kalmasını isteyen bankalar arttı. Bu bankalar içinde POS ve kart sayısı en yüksek bankalar da bulunuyor. Taşdelen, “Esnafın niçin kart kullanmayın IBAN’a gönderin talebinin arttığı tesadüf olmadığını anlamak gerekiyor” dedi.
Yüzde 4'ü geçiyor
Bankaların Üye İşyerleri müşterilerine uyguladığı POS referans hizmet ve ücret komisyon azami oranları TCMB tarafından Ticari Müşterilerden Alınabilecek Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2020/4) kapsamında belirlenen yöntem ile hesaplanarak ilan ediliyor. Söz konusu azami oranlara yüzde 5 olan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi dahil değil. 2023 Kasım'dan itibaren, güncel olarak da taksitsiz (peşin) işlemler için uygulanan komisyon oranı yüzde 3.56. Bu oranı yüzde 5 MSMV’yi ekleyince maliyet yüzde 3.73 oluyor. Bileşiği ise yüzde 4’ü geçiyor. Bu komisyon oranları ilgili dönemler için geçerli olan azami oranları oluşturuyor. Tespit edilecek komisyon oranları rekabetçi piyasa şartları ve bankalar ile üye işyerleri arasındaki iş ilişkisi çerçevesinde serbestçe belirlenebiliyor.
