Çek, senet, kredi: Ödemelerde sorun büyüyor

Emre DEVECİ / Nefes.com.tr

Ekonomide farklı kesimlerin şikayetleri giderek artıyor.

Hükümet yabancı sıcak para çekmeye öncelik veren politikalara devam ederken, ekonomide özellikle borç geri ödemelerinde sorunlar büyüyor.

Karşılık çek, protestolu senet ve takipteki kredi rakamlarında artış alarm veriyor.

KARŞILIKSIZ ÇEK TUTARI ÜÇE KATLANDI

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre, bankalara ibraz anında karşılıksız çıkan çek tutarı, 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 210 oranında artarak 57,2 milyar TL'den 177,3 milyar TL'ye yükseldi.

Bu dönemde karşılıksız çıkan çek adedi yüzde 86 oranında artışla 146 bin 977'den 273 bin 181'e yükselirken, karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bankalara ibraz edilen çeklere oranı da yüzde 1,2'den yüzde 2,2'ye yükseldi.

2024'te bankalara ibraz edilen toplam çek tutarı yüzde 72'lik artışla 7,9 milyar TL'ye ulaştı.

2025 yılının Ocak ayında ise karşılıksız çıkan çek tutarı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 62'lik artışla 17,4 milyar TL'ye ulaştı. Ocakta karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bankalara ibraz edilen çeklere oranı da yüzde 2,3 oldu.

PROTESTO EDİLEN SENETTE YÜZDE 150'LİK ARTIŞ

2024 yılında protesto edilen senet tutarı, bir önceki yıla göre yüzde 150'lik artışla 19,2 milyar TL'den 48,1 milyar TL'ye yükseldi.

Bu dönemde protesto edilen senet tutarı yüzde 11'lik artışla 242 bin 81'e yükseldi.

Protesto edilen senet tutarı, 2025'in Ocak ayında ise bir önceki yıla göre yüzde 264'lük artışla 2,3 milyar TL'den 8,5 milyar TL'ye yükseldi. Bu dönemde protesto edilen senet adedi ise yüzde 39'luk artışla 25 bin 109 oldu.

TAKİPTEKİ KREDİLERDE ARTIŞ HIZLANIYOR

BDDK verilerine göre, 24 Şubat 2025 tarihi itibarıyla takipteki krediler 330,6 milyar TL'ye ulaşırken, özellikle ihtiyaç kredileri ve bireysel kredi kartlarındaki batık artışı dikkat çekiyor.

Yılbaşından bu yana geçen 55 günde takipteki kredi miktarı 37 milyar TL artış gösterirken, her iş gününde yaklaşık 1 milyar TL'lik batık kredi artışı kaydedildi.

İş günü başına batık kredi artışı 2022'de sadece 0,1 milyar TL iken, 2023'te 0,4 milyar TL'ye yükselmişti. 2025'te ise artış daha da hızlanmış oldu.

2023'te sadece 28,5 milyar TL artan bankaların takipteki alacakları, 2024'te 101,7 milyar TL arttı. 2025'te ise daha iki ay dolmadan artış 37 milyar TL'ye ulaştı.

2024'te bir önceki yıla göre bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı yüzde 41 artarak 1 milyon 860 bin kişiye ulaştı.

Aralık 2024 itibarıyla bireysel kredi kartlarını da içeren bireysel kredilerde tasfiye olunacak alacaklar bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 167 artış ile 131 milyar TL oldu.

14 Şubat itibarıyla takipteki alacak oranı bireysel kredi kartlarında yüzde 3,5, bireysel ihtiyaç kredilerinde yüzde 4,6 oldu.

Ticari kredilerde ise oran yüzde 1,5 ile düşük seviyelerde kaldı.

Faizlerdeki yüksek seviye ve vatandaşların reel ücretlerindeki düşüş, bireysel krediler ve kredi kartlarında batık miktarını büyütüyor.