Ali Öztürk / NEFES

Deprem bölgesinde milyonlarca depremzede, iktidarın “2 yılda 650 bin konut teslim edilecek” sözünün tutulmaması sonrası zor şartlarda yaşamaya devam ediyor. Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre 817 bin, uzmanlara göre 865 bin konut ihtiyacı var.

İktidar ise 2 yıl önce “319 bini 1 yıl içinde, toplam 650 bin konut 2 yılda teslim edilecek” diye, depremzedeyi beklentiye soktu. Buna rağmen 2 yılda sadece 201 bin 580 konut tamamlandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 10 gün önce de “Yıl sonuna kadar 452 bin konut teslim edilecek” sözü verdi.

Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği’nin “İnşaat Sektörü” raporunda da önemli tespitler var. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nden Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Doç. Dr. Ozan Bakış’ın hazırladığı rapora göre, 865 bin deprem konutu yapılması gerekiyor.

Bu sayı, güçlendirme ihtiyacı olanlarla 242 bin iş yeri ve 1 milyon 370 bin konutu buluyor. Bunun için de, Türkiye’nin gayri safi yurt içi hasılasının (GSYH) en az yüzde 7.5’i kadar kaynak ayrılması gerekiyor.

112.5 MİLYAR DOLAR

NEFES Ekonomi, 2024 yılında 1.5 trilyon dolara yaklaştığı belirtilen GSYH’nin yüzde 7.5’ini, 112.5 milyar dolar olarak hesapladı. Yani bugünkü dolar kuru ile 4 trilyon Türk Lirası’ndan fazla harcama gerekiyor.

Bu noktada, 17 Ağustos 1999 depreminden sonra depremin yaralarının sarılması için koalisyon iktidarının hayata geçirdiği ve AKP iktidarınca kalıcı hale getirilen özel iletişim vergisi (ÖİV) başta olmak üzere toplanan “deprem vergileri” ve Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) fonu akıllara geliyor.

VERGİLERE NE OLDU?

6 Şubat depremi sonrası ekonomistler, AKP iktidarı döneminde toplanan deprem vergilerini Merkez Bankası’nın her sene için açıkladığı yıllık ortalama kur üzerinden dolara çevirip, 20 yılda toplanan deprem vergilerini 36.5 milyar dolar olarak ifade etmişti. Buna, son 2 yılda toplanan deprem vergileri ve son 2 yılda bölgeye akan milyarlarca dolarlık deprem yardımları dahil değil.

NE VAAT ETTİLER NE YAPTILAR

HATAY
254.200 deprem konutu yapılacağı açıklanmışken, 46.140 konut tamamlandı.

K. MARAŞ
112.414 konut sözü verilirken, teslim edilen, 34.600’de kaldı.

MALATYA
103.000 deprem konutu yapılması gerekiyor, 2 yılda 26.300’ü tamamlandı.

ADIYAMAN
64.811 konut yapılacakken, 28 bin sayısını daha ancak geçtiler.

ADANA
21.000 konut ihtiyacı tespit edildi fakat yapılan 6 bin 800’ü yeni geçti.

DİYARBAKIR
21.712 konut yapılacağı açıklandı, teslim edilen, 8.000’i bulmadı.

ELAZIĞ
20.261 konut yapılacağını açıkladılar, teslim edilen, 8.800’ü yeni geçti.

GAZİANTEP
Yaklaşık 42.000 konut yapılacakken, 22.400 sayısı yeni geçildi.

OSMANİYE
20.502 konut yapılacağı duyuruldu, 7.300 konut tamamlanabildi.

ŞANLIURFA
16.800 konut yapılacağını açıklayıp, 6.500’ünü teslim ettiler.

KİLİS
3.361 deprem konutunun yapılması gerekirken, sayı 2.152’de kaldı.

"BU YIL 452 BİNE TAMAMLAYACAĞIZ"

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2 hafta önce Malatya’da 201 bininci deprem konutunun teslim töreninde “Bir yandan evleri yıkılan vatandaşların yeni konutlarını teslim ederken bir yandan şehirleri yeniden ayağa kaldırıyoruz. 11 ilimizde 174 ayrı alanda 1.900 şantiyede 182 bin mimar, mühendis ve işçi kardeşimizle, inşa ve ihya çalışmaları sürüyor” demişti.

Erdoğan, inşa edilmesi planlanan konutların tamamının inşasına başladığını, 2025 sonuna kadar 452 bin 983 konut teslim edileceğini duyurmuştu.