Dünyanın en sağlıklı kalbine ve düşük demans oranlarına sahipler

Bolivya’da yaşayan bir topluluk olan Çimaneler, “dünyanın en sağlıklı kalbine sahip” olmasıyla biliniyor. Ama sahip oldukları tek avantaj bu değil: Batılılardan çok daha berrak bir zihne sahipler! Topluluğun yalnızca yüzde birinde demans belirtilerine rastlanıyor.

Araştırmacılar topluluğun bu kadar sağlıklı olmasında sanayi öncesi dönemden kalma yaşam tarzlarının, fiziksel aktivitelerinin ve dengeli bir şekilde beslenmelerinin etkili olduğunu düşünüyor. Güney Kaliforniya’da Leonard David Gerontoloji Okulu’nda söz konusu topluluk üstüne araştırmalar yapan Andrey İrimiya “Bu koşulların hastalıkları önleyici etkisi, sanayileşmeden sonraki yaşam tarzlarımızın hastalık riskini artırıp artırmadığı konusunda düşündürüyor” dedi.

Peki Çimaneler hakkında neler biliniyor?

GÜNDE 17 BİN ADIM

Bolivya ormanlarının derinlerinde yaklaşık 17 bin Çimane’nin yaşadığı tahmin ediliyor. Her şeyden izole halde yaşayan bu yerli topluluk, hayatları boyunca balık tutarak, avlanarak, çiftçilik yaparak ve ormandan meyve toplayarak hareketli kalmayı başarıyor. Buna göre Çimaneler günde yaklaşık 17 bin adım atıyor ve geceleri bol bol dinleniyor.

Çimaneler, daha önce şehirden uzakta yaşayan ama zamanla kent yaşamına uyum sağlamayı başarmış bir topluluk olan Mosetenlere yakın yaşıyor.

2022’de yapılan uluslararası bir araştırmada, yaşlı Çimane ve Mosetenlerin yalnızca yüzde birinin demanstan muzdarip olduğu ortaya çıktı. Bir kıyas yapmak gerekirse Türkiye’de 65 yaş üstü kişilerin yüzde 10’u demansa sahip. O çalışmanın baş yazarı Margaret Gatz sanayi öncesi yaşam tarzının yaşlıları demansa karşı koruyucu bir etkisi olabileceğini söyledi.

Daha önceki başka çalışmalarda Çimane ve Mosetenlerin, ABD ve Avrupa’daki sanayileşmiş topluluklardan daha az beyin atrofisi (beyin küçülmesi) geçirdiğini gösterdi.

MOSETENLERDEN ÇOK DAHA SAĞLIKLILAR

Ancak ortak bir dile ve tarihe sahip olan Çimaneler ve Mosetenler arasında bir fark var: Çimaneler dış dünyadan bağımsız bir şekilde yaşamlarını sürdürürken Mosetenler modern teknolojiye, tıbba ve eğitime daha çok erişim sağlayabildi. Bunun da bir bedeli var: Mosetenler Batılılardan daha sağlıklı olsa da Çimanelerin sağlık durumuna yaklaşabilmiş değiller.

Araştırmacılar Çimaneler arasında yaptıkları çalışmalarda yüksek beden kitle endeksi ve “kötü kolesterol” seviyelerindeki yüksekliğin daha büyük beyin hacimleriyle ilgili olduğunu buldu. Bu durum, Çimanelerin sanayileşmiş bölgelerdeki benzer vücut kitle endeksine sahip bireylerden daha kaslı olmalarının sebebi olabilir.

Daha ilginç olanıysa Çimanelerin yüksek seviyelerde enfeksiyona sahip olması. Normalde bu tip enfeksiyonlar Batı’da beyin atrofisiyle ilişkilendiriliyor. Ancak araştırmalar yüksek enfeksiyonun Çimanelerin beyninde aynı etkiyi yaratmadığını gösteriyor.

Batılılarda enfeksiyon genelde obezite ve metabolik sorunlarla ilişkilendirilirken, Çimanelerde enfeksiyonun başlıca nedenleri solunum ve sindirimden kaynaklanan enfeksiyonlarla parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar.

Çimane topluluğu, ilk olarak 2017’de yapılan bir çalışmada olağanüstü kalp sağlıklarıyla dikkatleri üstüne çekmişti. Araştırmacılar Çimanelerin koroner arter hastalığına yakalanma sıklığının dünyadaki diğer topluluklardan çok daha düşük olduğunu bulmuştu. Ayrıca diğer kalp hastalıklarına yakalanma ihtimalleri de diğer topluluklara göre çok daha düşüktü.

NASIL BESLENİYORLAR?

Çimaneler sebze, balık ve et odaklı bir beslenme tarzına sahip. CNN’in sağlık muhabiri Sanjay Gupta, Çimane topluluğunu ziyaret ettiğinde bu topluluğun enerjilerinin büyük kısmını karbonhidratlardan aldığını görünce şaşırdığını söylemişti.

Diyetleri işlenmiş gıdalardan ve tuzlardan uzak olan Çimaneler, besin ihtiyaçlarının yüzde 70’ini muz, manyok, pirinç ve mısırdan karşılıyor. Gupta karbonhidrat ağırlıklı beslenmenin bir zorunluluk olduğunu, çünkü tarım ürünlerinin avlanma sezonundan daha tahmin edilebilir bir süreç doğurduğunu belirtiyor.