Kaçak içki ölümleri durmuyor: Yüksek vergiler tartışma konusu

Son günlerde kaçak içki kaynaklı ölümler adeta bir halk sağlığı krizine dönüştü. Alkol fiyatlarındaki astronomik artışlar ve vergilerin dayanılmaz hale gelmesi, vatandaşları yaşamlarını riske atma pahasına sahte içkiye yöneltiyor.

Metanol zehirlenmesi nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı bugün itibariyle 30'a yükseldi. Bu sebeple yaşamını yitirenlerin sayısı yılbaşından bu yana 41 oldu.

İçki ölümleri sonrası alkollü içkilerdeki yüksek vergiler ve fahiş fiyatlar yeniden gündeme geldi.

Rakı, bira, şarap ve birçok içki 6 ayda bir otomatik vergi artışıyla birlikte zamlanıyor.

Son zamda üretici enflasyonuna bağlı olarak alkol ve tütündeki maktu ÖTV tutarları da yüzde 7,56 oranında artmıştı.

Son ÖTV artışı ile birlikte alkol oranı yüzde 45 olan bir 70’lik yeni rakının vergisiz fiyatı 373,98 TL düzeyindeyken bu rakıdan alınan ÖTV 430,19 TL, KDV 160,83 TL oldu.

Rakı satışından alınan toplam vergi 591 TL olurken satış fiyatı 965 TL'lik rakının yüzde 60'ından fazlası vergi oldu.

'YÜKSEK VERGİLER KAÇAĞA YÖNLENDİRİYOR'

Uzmanlara göre ise içki fiyatlarının aşırı pahalı olması ise vatandaşı kaçağa yönlendirmeye başladı.

Devletin Alkol Politikalarını İzleme Platformu koordinatörlerinden Çağın Eroğlu, "İnsanların sırf bir ürünü gidip marketten veya tekel bayiden güvenli bir şekilde almaya ekonomik gücü el vermediği için karaborsaya bile isteye yönelmesi, insanların hayatlarını kaybetmesine neden oluyor" değerlendirmesinde bulundu.

Uzun vadede alkollü içkilerin de ölüme neden olabileceğini ancak sahte içki kadar ölümcül olmadığına değinen Eroğlu, yüksek vergi olmasaydı böyle bir senaryoyla karşılaşılmayacağını söyledi.

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken de yılbaşından sonra yapılan ÖTV artışının kaçak içki satışını artıracağı uyarısında bulunmuştu.

Palandöken, "Çünkü fiyatlar zaten çok yüksek, bu da kaçakçılığın ciddi boyutlara ulaşmasına neden oluyor. Neredeyse tütün, tütün mamulleri ve sigaraların yüzde 20’si, alkolün ise 50 milyon litrenin 10 milyon litresi kaçak olarak tüketiliyor” demişti.

DÜNYA ORTALAMASININ 4 KATI

Dünya Sağlık Örgütü, alkol ve şekerli tatlandırılmış içecekler gibi sağlıksız ürünlere vergi uygulanmasını tavsiye ediyor. Anccak örgütün verilerine göre 148 ülkede içkiden ÖTV alınırken bu vergilerin ortalaması yüzde 26,5 düzeyinde. Türkiye'de ise bu oran yüzde 115'in üzerinde.

İşin içine diğer vergiler katılınca verginin satış fiyatına oranı yüzde 150'nin üzerine çıkıyor.

2024 yılı bütçe verileri incelendiğinde ise devletin alkollü içkilerden elde ettiği ÖTV gelirinin 107,2 milyar olduğu görülüyor.

Yüksek vergiler nedeniyle içkilerin fahiş fiyata satılması vatandaşı kaçağa yönlendiriyor ve bu durum insan sağlığını daha fazla tehdit ediyor.

Devletin Alkol Politikalarını İzleme Platformu'nun basın taraması ile elde ettiği verilere göre 2024 yılında 4 milyon 264 bin 679 litre sahte ve kaçak içki ele geçirildi. Bu rakam önceki yıla göre yaklaşık 3 katlık bir artışı ifade ediyor.

Geçen yıl kaçak içki sebebiyle 47 kişi hayatını kaybetti.