Merkez hesapladı: Yastık altı ve konutta dudak uçuklatan servet

Merkez Bankası (TCMB) bugün açıkladığı yılın ilk enflasyon raporunda, Türkiye'deki hanehalkı varlıklarının değerlerine ilişkin bilgi ve tahminleri paylaştı.

TCMB'nin hesaplamasına göre, 2024 yılının üçücü çeyreği itibarıyla, hanehalkının mevduat, döviz, tahvil ve hisse senedi gibi finansal varlıklarının stoku 505 milyar dolar oldu.

Kiradaki konut varlıklarının değeri 701 milyar dolar olarak hesaplanırken, yastık altı altın birikimlerinin tahmini değeri ise 311 milyar dolar oldu.

ENFLASYON VE PARA POLİTİKASINA ETKİLERİ

Söz konusu varlıkların toplam büyüklüğünün, hanehalkının alım ve satım işlemleri ile mevcut varlıklarındaki değerleme etkisiyle değişmekte olduğuna işaret edilen raporda, değerlemenin ise temel olarak yabancı para ve altın cinsi varlıklardaki kur etkisi ile hisse senedi, menkul kıymet, konut gibi varlıklardaki fiyat etkisinden kaynaklandığı vurgulandı.

Hanehalkının varlıklarındaki değerlenmenin, tüketim harcamaları kanalıyla yurt içi talebi etkileyerek ekonomik büyüme ve enflasyon üzerinde etkili olabildiğine işaret eden TCMB, Türkiye’de hanehalkının finansal varlık ve yükümlülüklerinin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla'ya (GSYH) oranının, seçilmiş OECD ülkelerine kıyasla oldukça düşük olduğuna dikkat çekti.

Bunun başlıca nedeni olarak, hanehalkının geleneksel olarak fiziki altın ve konut gibi finansal olmayan varlıklara yöneliminin Türkiye'de yüksek olmasına işaret edilen raporda, "Hanehalkının yatırımları içinde finansal olmayan araçların payının daha yüksek oluşunun, para politikasının hanehalkı tüketim eğilimi üzerine etkisini geciktiren bir unsur olarak öne çıkabileceği düşünülmektedir" değerlendirmesine yer verildi.

2021-2024 ARASI VARLIK DEĞERLERİ PATLADI

Raporda, varlık değerlemeleriyle ilgili şu tespitlere yer verildi:

* Türkiye’de hanehalkının varlıkları içinde fiziki altın ve kiradaki konutlar finansal varlıklardan daha yüksek paya sahip olup, fiziki varlık tutan hanehalkının bu varlıklarının stok değerinde 2021-2024 arasında kur ve fiyat hareketleri kaynaklı olarak belirgin artış yaşandı.

* Kalem bazında bakıldığında; incelenen dönemde hanehalkı varlığındaki en yüksek değer artışı kiradaki konutlardan gelirken onu yastık altı altın izledi. Finansal varlıklar ise bu dönemde pozitif ancak nispeten daha düşük seviyede değerleme sağladı.

* Hanehalkı varlıklarının stok değerinde gözlenen toplam değerlemenin, varlık etkisi kanalı ile harcamaları artırarak talepte sıkılaşma kaynaklı yavaşlamanın geç gerçekleşmesinde, yani talebin dirençli olmasında etkili olduğu değerlendiriliyor.

* Bununla birlikte 2024 yılı ikinci çeyreği ile birlikte başlayan varlık değerleme etkisindeki zayıflamanın, para politikasının etkinliğini artırarak dezenflasyon sürecini hızlandırması beklenmektedir.