Mudanya’da 100 yıllık mübadele mirası: Geçmişin izleri bu evde yaşıyor

Türkiye ile Yunanistan arasında 30 Ocak 1923'te imzalanan Nüfus Mübadelesi ile birlikte Girit, Selanik ve Parga gibi yerlerden ana vatanlarına dönerek, Türkiye’nin çeşitli illerine yerleştirilen mübadiller, yeni bir hayata başladı. Bazı mübadiller de Bursa’nın Mudanya ilçesinde yeni bir yaşam kurdu.

İlçedeki mübadillerin 100 yılı aşan tarihsel ve kültürel mirası, 3’üncü kuşak torunları tarafından yaşatılıyor. Mübadele döneminde dedesi İmammakis Hüseyin ile Mudanya'ya yerleşen ve günümüzde, atalarının tarihi mirasını yaşatmaya çalışan Mudanya Lozan Mübadilleri Derneği Başkanı Hüseyin Türker, Yunanistan’da gördüğü anı evinden etkilenerek, 2021 yılında Mudanya’da açtığı Mübadele Evi ile geçmişin izlerini günümüze taşıyor.

Türker, yaklaşık 150 yıllık tipik bir Rum evinde, başta Girit Adası’ndan gelen mübadillerin evlerinde kullandıkları o dönemin radyo, ütü, kahve değirmeni, ayna, havan gibi yaklaşık 500 tarihi objeyi ziyaretçilerin beğenisine sunuyor. Mübadele Evi, yalnızca mübadillere ait günlük eşyaların sergilendiği bir mekan olmanın ötesinde, aynı zamanda bir kültürel hafıza merkezi olarak işlev görüyor. Türker, mübadil ailelerinden topladığı eşyaları sergileyerek hem yerel halkın hem de ziyaretçilerin bu önemli tarihi dönemi daha iyi anlamalarını sağlamayı hedefliyor.

Yunanistan'da mübadillerin kurduğu anı evlerinden etkilenerek, dönemin mübadillerine ait resim ve objeleri sergilemek amacıyla Mübadele Evi'ni kurduğunu dile getiren Türker, “Mudanya'dan Yunanistan'a giden mübadiller, 'Nea Mudanya' yerleşim merkezinde anı evi kurdular. ‘Nea Mudanya’da benzer bir anı evi görünce çok etkilendim ve elimdeki nesneleri sergileme kararı aldım.

Bu eşyaların herkes tarafından görülmesini ve Mudanya’nın tanıtımını yapmak amacıyla, 2 yıl önce Rumlardan kalma bir ev kiraladım. Bu ev, tipik bir Rum evi. Giriş katında bir oda ve mutfak, ikinci katında iki oda, en üst katında ise yatak odaları bulunuyor. Mübadele döneminde Yunanistan'dan gelen Müslüman Türklerin kullandıkları eşyalar ve fotoğraflar ile süslediğim evimi, merak edenlere ücretsiz olarak gezdiriyorum” dedi.

Mübadele döneminde yaşanan zorluklara dikkat çeken Türker, Yunanistan'dan gelen mübadillerin en büyük sıkıntılarından birinin ise Türkçe bilmemeleri olduğunu söyledi. Ayrıca, o dönemde Mudanya'nın yerli halkının Müslüman Türkleri uzun süre Rum zannederek, ‘Gavur’ olarak adlandırdığını, buradan giden Rumların ise ‘Türk tohumu’ şeklinde tanımlanarak dışlandığını belirtti.

Dedesinin de diğer mübadiller gibi 1923 yılında Forez Adası’ndan Kırzade vapuruyla Mudanya’ya gelip, yerleştiğini söyleyen Türker, “Anlaşmanın ardından Anadolu’da bulunan 1 milyon 500 bin Ortodoks Rum Yunanistan’a, 550 bin Müslüman Türk ise Yunanistan’dan Türkiye’ye geldi. Buradan giden Rumlar, Yunanistan’da ‘Nea Moudania’ ve ‘Nea Triglia’ adında ilçeler kurarak yaşamlarına devam ettiler” diye konuştu.

Mübadillerin ilerleyen zamanlarda öğrenci ve devlet memuru olabildiklerini, spor ve müziğe yetenekleri sayesinde de Mudanya'da kültürel faaliyetlerin oluşumuna katkı sağladıklarını dile getiren Türker, “Rumeli insanı kültürlü bir insandır. Mudanyaspor ve Mudanya Bandosu da aynı yılda mübadiller tarafından kuruldu. Mübadiller müzik ve sporla uğraşıyorlardı. Bunun yanı sıra mübadiller marangozluk, terzilik ve nalbantlık gibi zanaatkar işlerle de uğraştılar” dedi.