TARIK IŞIK / NEFES

İKTİDAR yap-işlet-devret (YİD) modeli kapsamında yaptırılan “Hazine garantili” ulaşım projeleri için müteahhitlere 8 yılda 179 milyar lira ödedi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Ulaş Karasu, “İktidar yandaş şirketlerin kasasını dolar-Euro garantili yap-işlet-devret projeleriyle doldurmaya devam ediyor” dedi.

8 YILDA 53.5 KAT ARTTI

Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılı mali bilançosunu da içeren faaliyet raporundaki veriler, YİD projeleri için müteahhitlere ödenen tutarı ortaya koydu. Önceki faaliyet raporları ve ilgili yıllarda “Hane Halkına Yapılan Transferler” adı altında kullandığı kaynaklar dikkate alındığında müteahhit firmalara 2017-2024 yılları arasında YİD kapsamında ulaşım projeleri için 178 milyar 984 milyon 600 bin lira ödendi. 2017’de bu projeler için Hazine’den 1 milyar 127 milyon lira garanti ödemesi yapılırken, 2024’e gelindiğinde çığ gibi büyüdü, 53.5 kat artışla 60 milyar 294 milyon 709 bin liraya çıktı.

1 KURUŞ ÇIKMAYACAKTI

Ekonomik kriz nedeniyle milyonlarca dar gelirli vatandaşın evine ekmek götüremediğini vurgulayan CHP’li Ulaş Karasu, “Rakamlar ortada. Milleti açlığa ve yoksulluğa mahkum eden bu iktidar, yandaş şirketlerin kasasını dolduruyor. Milletin cebinden 1 kuruş bile çıkmayacak demişlerdi. Erdoğan bu parayı kendi cebinden mi ödedi?” diye sordu. Karayolları Genel Müdürlüğü raporunda yer alan TL tutarlar, ilgili yılların ortalama dolar kuruna çevrildiğinde ise garanti kapsamındaki ödemelerin boyutlarının aslında çok daha büyük olduğu anlaşılıyor. Bu hesaba göre toplam garanti ödemesi 8 yılda 11.6 milyar doları geçti.

Vatandaşa ağır vergi yükü bindi

KARAYOLLARI Genel Müdürlüğü (KGM) raporunda yer alan vergi geliri detayı da, 2023 yılında vatandaşın araçları için ödediği milyarlarca lira vergiyi bir kez daha gözler önüne serdi. Araç sahiplerinden, 2023 yılında toplam 574 milyar TL vergi toplandı. Bu tutarın 441 milyar 232 milyon TL’si motorlu taşıtlara ilişkin ÖTV, 54 milyar 67 milyon 461 bin TL’si tüketilen yakıttan alınan KDV, 38 milyar 430 milyon 583 bin TL’si tüketilen yakıttan alınan ÖTV, 40 milyar 175 milyon TL’si Motorlu Taşıt Vergisi. Vatandaş ayrıca 742 milyon TL de otoyol ve köprü geçiş ücretinin KDV’sini ödedi.

Yıl yıl garanti ödemeleri

2017 1.1 milyar TL

2018 3.4 milyar TL

2019 5.1 milyar TL

2020 10.1 milyar TL

2021 14.2 milyar TL

2022 36.3 milyar TL

2023 56.8 milyar TL

2024 60.3 milyar TL

Ortalama kurla 11.6 milyar doları geçti

OTOYOL müteahhitlerine 2017-2024 döneminde ödenen yaklaşık 179 milyar TL Hazine garantisi, ilgili yıllardaki ortalama dolar kuruyla çok daha yüksek çıkıyor. 2017 ve sonraki yıllarda ortalama dolar kuruna çevrilen tutarların toplamı 11 milyar 650 milyon 858 bin dolar (yaklaşık 425 milyar TL) oldu. NEFES’in hesabına göre, 2017’de 1 milyar 127 milyon TL olan garanti ödemesi, o yılın 3.60 TL’lik ortalama dolar kuru ile 313 milyon dolar ediyor. 2019’da 5.1 milyar TL olan ödemenin ortalama dolar kurla karşılığı 901 milyon dolar. Garantiler ilk kez 2020’de 1 milyar doları geçti. 2023’te ise 2 milyar 393 milyon dolarla zirve yaptı. 2024 yılında ödenen 60 milyar 294 milyon TL garantinin 32.7 TL’lik ortalama kurla karşılığı da 1 milyar 843.8 dolar oldu.