Afganistan’da soğuk bir oditoryumda sakallı tüccarlar, daha yeni çıkarılmış zümrütlerin saflığını ve kalitesini parlak ışıklar altında inceliyor. Bir müzayedeci, müzayedenin ilk kısmında 256 karat zümrütler için teklif istiyor.
İşte Afganistan'da her hafta düzenlenen değerli taş müzayedelerinden bir örnek.
Afganistan’ın doğusundaki zümrüt zengini Pençşir eyaletinde düzenlenen bu mezatlar, Taliban yönetiminin zengin mineral ve değerli taş potansiyelini paraya çevirme çabalarının bir parçası.
ABD'NİN BOŞLUĞUNU KAPATAN ÜLKELER
Taliban Ağustos 2021’de iktidarı ele geçirdiğinden beri ülkedeki değerli taşların, altının, bakırın, demirin ve kromit gibi diğer değerli taşların çıkarılması için bir dizi yatırımcıyla anlaşma yaptığını söylüyor.
Yeraltında gömülü bu taşlar, Afganistan’ın ekonomisini sürdürülebilir kılması açısından önem taşıyor.
Afganistan’daki değerli taşları çıkarma yarışında ön saflarda Çin geliyor. Çin, Afganistan’daki yatırımlarını Kuşak ve Yol Girişimi’nin bir parçası olarak yapıyor.
Rus ve İranlı yatırımcılar da Afgan yönetimi ile maden sözleşmeleri yaparak, ABD’nin 2021’de ülkeden çekilmesiyle açılan boşluğu doldurma girişimlerinde bulundu.
Türkiye ve Katar da bir dizi madencilik girişimlerine yatırım yaptı.
DEĞERLİ CEVHER CENNETİ
Amerika’nın saygın gazetelerinden New York Times’ın haberine göre ABD hükümeti, Afganistan’ın engebeli coğrafyasının altında en az bir trilyon dolar değerinde cevher rezervi olduğunu tahmin ediyor.
Afganistan bakır, altın, çinko, kromit, kobalt ve lityum gibi cevherler ile zümrüt, yakut, safir, lal taşı ve lacivert taşı gibi değerli taşlar açısından zengin.
Bu yıl kapanması beklenen Amerikan ajansı olan Afganistan’ın Yeniden İnşası için Özel Başmüfettişlik’in açıklamasına göre Afganistan’da ayrıca nadir elementler de var. Bu elementler cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve elektrikli araçlar gibi modern teknolojide kullanılıyor.
New York Times şöyle yazıyor: “Taliban, ABD’nin 20 yıl süren işgalinde yapamadığını yapmaya çalışıyor. Amerikan hükümeti, Afganistan’da madencilik projeleri geliştirmek için neredeyse bir milyar dolar harcadı. Ancak elle tutulur bir ilerleme sağlanamadı.”
Bunun sebebi güvenlikteki eksiklikler, altyapının yetersiz kalması, yolsuzluk, hükümet politikalarının ve düzenlemelerinin istikrarsızlığı ve hükümet yetkililerinin değişmesiydi. Aslında bu sorunların çoğu hala çözülebilmiş değil.
TALİBAN EKONOMİYİ DÜZELTMEK ZORUNDA
Yine de Taliban Amerika’nın çekilmesiyle kaybettiği yardımlara karşı kendine yeni gelir kapıları açmaya çalışıyor.
ABD savaş sırasında Afganistan için aşağı yukarı 143 milyar dolar değerinde kalkınma ve insani yardım paketi sağlamıştı. 2021’den bu yanaysa yardımların miktarı 2,6 milyar dolara gerilemiş durumda.
Dünya Bankası’nın nisan raporuna göre Afgan ekonomisi son iki yılda yüzde 26 düştü. Bankaya göre uluslararası yardımdaki sert düşüş Afganistan’ın iç büyümesini de etkiledi.
Ayrıca Taliban’ın uyuşturucu üretimini yasaklaması, çiftçilerin gelirinin 1,3 milyar dolarına mal oldu. Bu da Afganistan’ın milli gelirinin yüzde sekizi ediyor. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin raporuna göre Taliban’ın uyuşturucu yasağı sonucu 450 bin kişi işini kaybetti ve haşhaş ekimi yapılan alanın arazi de yüzde 95 oranında azaldı.
TÜRKİYE DE YATIRIM YAPANLAR ARASINDA
Madencilik faaliyetleri, Taliban’ın kaybettiği kanı tazelemesine yardımcı olabilir. Çin, İran ve Rusya’nın yanı sıra adı geçen diğer ülkeler arasında Türkiye ve Katar da var.
New York Times’ın haberine göre Türkiye, Katar, Çin ve İran’ın özellikle demir, altın ve çimento madenlerine yatırım yaptı. Özbek şirketler ise Afganistan’ın kuzeyindeki petrolü çıkarmak için Taliban’la anlaştı.
SATIŞLARDA MUTLAKA VERGİ TOPLANIYOR
Taliban zümrüt satışlarından vergi toplamaya başladı bile.
Bir önceki hükümette zümrüt ticaretine savaş ağaları ve siyasi bağlantıları olan tüccarlar hakimdi. Dolayısıyla vergi toplama işleri de plansız oluyordu.
Şimdiyse Taliban hükümeti zümrüt müzayedelerini bir düzene oturtmuş durumda. Kontrollü bir şekilde yapılan müzayedelerde tüm satışlardan vergi alınıyor. Tüccarlar yüzde 10 vergiyi ödemediği sürece müzayedede satın aldığı taşı alamıyor.
Bölgede tansiyon düşmüyor... Komşu ülkeye roket saldırısıDünya
