Tüketim ithalatına faiz çare olamadı

Emre DEVECİ / Nefes.com.tr

Mehmet Şimşek liderliğindeki ekonomi yönetimi, faizlerdeki artışla birlikte tüketim ithalatının azalacağını söylüyordu ancak sonuç farklı oldu.

Tüketim malları ithalatı 2024'ün Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13,1 artışla 49,1 milyar dolara yükseldi.

Toplam ithalat içinde tüketim mallarının payı da bu dönemde yüzden 13'ten yüzde 15,7'ye yükseldi.

Bu dönemde dayanıklı tüketim mallarında 6,5 milyar dolardan 10,9 milyar dolara sıçrama dikkat çekti.

Aynı dönemde, ara malları yani ham madde malları ithalatı yüzde 10,5, sermaye (yatırım) malları ithalatı ise yüzde 3,7 oranında azaldı.

Faizlerde son iki yıldaki artışlara rağmen tüketim malları ithalatının üst üste rekorlar kırması, mevcut ekonomi programına dair soru işaretlerini artırdı.

GİYİM EŞYALARI, AYAKKABI, KAKAO...

İktisatçı Cem Oyvat, ara mal ve sermaye malı ithalatındaki düşüşün, faiz artışları ve sanayi üretiminin yavaşlaması ile uyumlu olduğunu belirterek "Faiz artışları, yatırımları ve dolayısıyla sermaye malı ithalatını yavaşlatıyor. Benzer şekilde, sanayi üretimindeki yavaşlama da ara mal ithalatını azalttı" dedi.

Diğer yandan, tüketim malları ithalatındaki artışa bakıldığında, Ocak-Kasım 2024 döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre, giyim eşyalarının, özellikle örme ve örülmemiş giyim eşyaları ile ayakkabı, ithalatında yaklaşık 850 milyon dolarlık bir artış olduğuna dikkat çeken Oyvat, "Bu durum, bu yıl büyümeye devam eden tekstil, giyim ve ayakkabı perakende satışlarıyla uyumlu görünüyor" değerlendirmesinde bulundu.

"Ayrıca büyüyen çok ilginç bir fasıl da 'kakao ve kakao müstahzarları' ithalatı" olduğuna işaret eden Oyvat, "Ocak-Kasım 2024 döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre bu fasıl 550 milyon dolar artış göstermiş. Bu artış muhtemelen geçen sene artan kakao fiyatları ile ilgili ama ithalat artışında belirgin bir yer kaplıyor" dedi.

Tüketim ithalatına faiz çare olamadı - Resim : 1

İKİ OLASI NEDEN

Tüketim ithalatındaki artışta iki olası neden işaret eden Dr. Oyvat, "Burada hem Türk Lirası'nın reel olarak değerlenmesinin etkileri hem de son dönemde yüksek kur/enflasyon döneminde zenginleşen sermaye kesiminin yaptığı harcamaların etkisi olabilir" yorumunu paylaştı.

2025 yılına dair de öngörülerini paylaşan Oyvat, "TL'nin reel olarak değerlenmesi ve faiz indirimleri 2025'te dış ticaret açığını mutlaka arttıracaktır. Çünkü dolar kuru 2024 boyunca çok yavaş arttı, ancak enflasyon hâlâ istenilen seviyeye düşmedi. Buna bağlı olarak 2024 boyunca Türk Lirası reel olarak değerlendi" ifadelerini kullandı.

TL'nin bu kadar değerlendiği bir yılda dış ticaret açığının düşürülmesinin olumlu olduğunu ancak bu durumun sürdürülebilir olmadığını belirten Oyvat, "Özellikle enflasyondaki düşüş bu hızda devam ederse, yani enflasyonda daha keskin düşüşler yaşamazsak 2025'te dış ticaret açığı ciddi şekilde artacaktır" uyarısında bulundu.