ASGARİ ÜCRET TOPLANTISINA GİRMEDEN ÖNCE BU RAPORU DA OKUYUN:
CHP’nin lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun bir tespiti aklıma geldi o rapor okurken: “Zengini daha zengin, fakiri daha fakir yapan bu sistem artık miadını doldurdu. Neoliberalizm artık can çekişiyor. Sıradan insanların öfkesine yenilmek üzere neoliberalizm. İmkansız görünen düşüncelerin zamanı gelmiştir. Devletler insanların temel ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlüdür.”
Hangi rapor mu?
İstanbul Planlama Ajansı (İPA)’nın her ay hazırladığı İstanbul Barometresi Araştırması:
“İstanbul halkının ev içi gündeminden duygu durum seviyelerine, ekonomik tercihlerinden iş memnuniyetlerine kadar birçok başlıkta İstanbul’un nabzını tutuyor. İstanbul Barometresi her ay aynı temada sorularla yapılan periyodik anket çalışmasıyla İstanbulluların gündemine dair düşüncelerini ve belediye hizmetlerine karşı farkındalığını ve tutumunu analiz ediyor. İstanbul Barometresi Kasım 2024 Raporu, 1-7 Aralık 2024 tarihleri arasında 1.001 İstanbul sakini ile telefon üzerinden görüşülerek hazırlanmıştır.”
Rapordan bazı başlıklar ve sonuçları okuyalım:
- EKONOMİ VE GAZZE ÖNCELİKLİ: Kasım ayının Türkiye gündemi ekonomik sorunlar ve İsrail’in Gazze’ye işgali oldu. Katılımcıların yüzde 60.4’ü ekonomik sorunların konuşulduğundan bahsetti. İkinci sırada, yüzde 12.9 ile İsrail’in Gazze’yi işgali, üçüncü sırada ise yüzde 7.8 ile asgari ücret tartışmaları yer aldı.
- EKONOMİK SORUNLAR BİRİNCİ GÜNDEM: Katılımcıların yüzde 44.4’ü ekonomik sorunların kasım ayında İstanbul’un gündemi olduğunu belirtti. İkinci sırada ise yüzde 14.3 ile belediyeye ait anaokullarının kapatılmasıyla ilgili tartışmalar, üçüncü sırada ise yüzde 14.1 ile kadına yönelik şiddete karşı mücadele gününe yönelik, ulaşım yasağı ve kısıtlamaları yer aldı.
- YÜZDE 8 KART BORCUNU ÖDEYEMEDİ: Kredi kartı kullananların yüzde 41.2’si aylık kredi kartı borcunun tamamını, yüzde 34.8’i ise borcun asgari tutarını ödeyebildiğini belirtti. Yüzde 7.2’si asgari tutar ile borcun tamamı arasında bir miktarda, yüzde 8.8’i asgariden az miktarda ödeme yapabildiğini belirtirken, yüzde 8’i ise kredi kartı borcunu hiç ödeyemediğini ifade etti.
Yüzde 39.4 kıt kanaat geçiniyor
İPA’nın raporundaki çarpıcı rakamlardan birisi de “geçimle” ilgili: “Kasım ayında katılımcıların yüzde 29.4’ü bazı ödemeleri yapamadığını ve borca girdiğini, yüzde 11.5’i aslında pek geçinemediğini, yüzde 39.4’ü kıt kanaat geçinebildiğini, 19.8’i ise geçinebildiğini ve kenara da para koyabildiğini belirtti. Birikim yaptığını belirten katılımcıların yüzde 60.3’ü altın, yüzde 18.7’si hisse senedi, yüzde 16.9’u döviz aldığını belirtti.”
Ya kiracılar? Onarın durumu da iç acıcı değil: “Her 10 kiracıdan 1’i geçen ay ev kirasını ödemekte zorlandı. Kiracıların yüzde 11.6’sı geçen ay kirasının tamamını ödeyemediğini belirtti.”
Şimdi gelelim gıdada çıkan rakamlara.
Yüzde 16.3 bazen gıdaya ulaşamıyor
Önce bir not:
“… Gıdanın ticarileşmesi artık gıda güvenliğini tehdit ediyor. Özellikle gıda ithalatı başlı başına öncelikle çiftçiyi sonrasında tüketiciyi dört bir yanından çevirip sarmalıyor. Artık market raflarında cici bici ambalajlarında kaplanmış, içinde ne barındırdığı belirsiz, farklı kıtalardan dev gemilerle taşınmış ürünlerle karşı karşıyayız. Gıda ithalatı bir tek mevzuya odaklanmış durumdadır; düşük maliyetler. Kayıplarımız ve geri döndürülemez varlıklarımız için tek bir can simidi kaldı; şehirli tüketicilerin seçimleri ve tüketmekten ileri gelen güçleri. Ticaretin serbestliğiyle, yerel gıda üretiminin varoluşu birbirine taban tabana zıt. İpin ucu tüketicilerin ellerinde. (Gıda Bağımsızlığı/Uwe Hoering/Yeni İnsan Yayınevi/2016)
İPA’nın araştırmasına göre katılımcıların yüzde 53.3’ü kasım ayı içerisinde maddi yetersizlikten ötürü tercih ettiği gıdalardan mahrum kaldığını belirtti. Katılımcıların yüzde 44.5’i yeterli gıdaya ulaşamadığı için porsiyonlarını küçülttüğünü belirtti. Katılımcıların yüzde 16.3’ü maddi yetersizlikten dolayı evde yiyecek hiçbir şey bulamadığı zamanlar olduğunu belirtti.
Türk-İş ‘işçilerin talep ettiği asgari ücreti’ açıkladı: “29 bin 583 lira.” Peki İstanbullu ne diyor: “Kasım ayında katılımcıların yüzde 18.7’si Türkiye ekonomisinin iyileşeceğini belirtirken yüzde 39.2’si değişmeyeceğini, yüzde 42.1’i kötüleşeceğini belirtti. Katılımcılar 2025 yılında asgari ücretin 33 bin 406 TL olması gerektiğini belirtti.”
Salı veya çarşamba günü asgari ücrette rakam çıkacak ama sorunun kaynağı belli değil mi?
SON NOT: Katılımcılara göre İstanbul’un ilk üç sorunu yüzde 60.4 ile trafik, yüzde 55 ile ekonomik sorunlar ve yüzde 44 ile sığınmacılar olarak belirlendi.
