25 Aralık 2024 günü “Dalgacı Mehmet” başlıklı bir yazı yazmıştım.
O yazıma TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya’dan “düzeltme ve cevap” talebi gelmiş.
Ben gazetecilik hayatım boyunca cevap ve düzeltme hakkına hep saygı duydum. Bugün de TÜİK’in açıklamasını köşeme taşıyacağım.
“Ne gerek var, biz TÜİK’i biliyoruz” diyebilirsiniz ama TÜİK’in açıklaması çok bomba!
Resmen “merdi TÜİK, şecaat arz ederken sirkatin söylermiş” dedirtecek cinsten.
***
Ben 25 Aralık’taki yazımda şöyle bir bölüme yer vermiştim:
“Şimdi gelin neden Dalgacı Mehmet dediğimi yumurta fiyatı üzerinden anlatayım:
TÜİK Başkanı arkadaş, 9 Temmuz 2024’te bir basın toplantısı yapmış ve “Ben 5 liraya gezen tavuk yumurtası alıyorum ama 30’lu normal yumurta alırsanız tanesi 2,57 lira, bu da yumurta için makul bir fiyat” demişti.
O günden sonra TÜİK her ay enflasyon rakamı açıkladı. O enflasyon rakamlarına göre 2,57 lira olan yumurtanın fiyatının aylık artışını hesaplayalım:
* 9 Temmuz: 2,57 lira. Temmuz enflasyonu yüzde 3,23.
* 9 Ağustos: 2,65 lira. Ağustos enflasyonu yüzde 2,47
* 9 Eylül: 2,72 lira. Eylül enflasyonu yüzde 2,97
* 9 Ekim: 2,8 lira. Ekim enflasyonu yüzde 2,88
* 9 Kasım: 2,89 lira. Kasım enflasyonu yüzde 2,24
* 9 Aralık: 2,96 lira.”
***
TÜİK’in cevap ve düzeltme metninin üst yazısında özetle, beş aylık kümülatif TÜFE manşet rakamını (yüzde 13) yumurta fiyatı üzerinden genişleterek TÜFE tutarlılığını test ettiğim, bu vesileyle elde ettiğim rakamları piyasadaki rakamla karşılaştırarak kamuoyunu yanılttığım iddia edilmiş.
Düzeltme ve cevap metninde de şu ifadelere yer verilmiş:
“TÜFE içerisinde takip edilen 143 ürüne ait endeks değerleri COICOP 5 seviyesinde her ay TÜFE bülteninde yer alan “Harcama Gruplarına Göre Endeks Tablosu” ile kamuoyuyla paylaşılmaktadır. 2024 Haziran ayında 2 bin 582 seviyesinde olan TÜFE Yumurta endeksi 2024 Kasım ayında 4 bin 431 değerine ulaşarak ilgili dönem aralığında yüzde 71,6 oranında artış göstermiştir.
TÜİK tarafından her ay yayınlanan Yumurta Endeksinin, ilgili dönemler arasında yüzde 71,6 artış gösterdiği dikkate alındığında 2,57 TL değerinin 4,41 TL’ye ulaşacağı rahatlıkla hesaplanabilmektedir. 4,41 değerinin ise yazar tarafından belirtilen sınırlar içinde yer aldığı görülmektedir.
Dolayısıyla kamuoyunu yanıltıcı hesaplamalardan ve yorumlardan kaçınılması adına “mukayese edilen ürene ait TÜFE değişim endeksi” ile “ilgili ürün fiyatlarının” genişletilmesi hakikate ulaşılması için yerinde olacaktır.”
***
Anladınız mı neden “Merdi TÜİK şecaat arzederken sirkatin söylermiş” dediğimi?
Açık açık diyor ki “bizim açıkladığımız 5 aylık kümülatif enflasyon yüzde 13 görünebilir ama 5 aylık resmi yumurta enflasyonu yüzde 71,6.” (5,5 kat)
Yıllık gıda enflasyonunu yüzde 40’larda açıklayan bir kurumun sadece yumurtada beş ayda yüzde 71,6 artış olduğunu söylemesi itiraf değil de nedir?
Peki memura, emekliye gerçek enflasyona göre değil de açıklanan resmi enflasyona göre yüzde 18-19 zam yapılması “sirkat” değil midir?
Ben de diyorum ki o zaman o 143 ürünün tek tek belirtildiği listeyle dikkate aldığınız aylık fiyat artış oranlarını açıklayın biz de görelim.
Anayasa Mahkemesi ve mahkeme kararlarına rağmen madde sepetini ve dikkate aldığı fiyat artışlarını açıklamayan TÜİK’in düzeltme ve cevap metninde bütün rakamlar şeffafmış gibi göstermesi şaka gibi!
Bu nedenle “Dalgacı Mehmet”in yanına “Şakacı Erhan”ı ekliyorum.
***
Yumurta, ekmek gibi evlere en çok giren gıda maddesidir. Yumurtadaki enflasyon, halkın yaşadığı gerçek enflasyonu yansıtır.
Bir defa daha soruyorum: Beş aylık yumurta enflasyonunun yüzde 71,6 olduğu bir ülkede 12 aylık gıda enflasyonu nasıl yüzde 40’larda oluyor?
(Bu arada 1 Ocak sabahı, mahalledeki zincir markete gittim ve yumurta fiyatını kontrol ettim. 30’luk yumurta kampanya fiyatı 159,90 liraydı. Birim fiyatı ise 5,33 lira. Aynı markette 10’lu paket 59,90, altılı paket ise 37,90 lira.
Gördüğünüz gibi yüzde 71,6 rakamı dahi gerçeği yansıtmıyor.)
