Yeni şansölye olmaya çok yakın: Kim bu Friedrich Merz?

Almanya’da dünkü erken seçimlerde en çok oyu alan parti muhafazakâr CDU/CSU ittifakı oldu. Daha önce hiçbir hükümette bakanlık yapmayan eski bankacı Friedrich Merz’in Almanya’nın sıradaki şansölyesi olmasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor.

Seçim kampanyası sürecinde Merz’in parlamentoda aşırı sağın yardımına güvenerek göçmen karşıtı bir yasayı geçirmesi çalışması protestoları tetikleyen bir dönüm noktası oldu. Merz daha sonra Almanya’nın aşırı sağa karşı ördüğü “güvenlik duvarı”nı aşmayacağı konusunda sözler vererek, aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisiyle koalisyon kurmayacağını söyledi.

İç politika ve ekonomi, Merz’i büyük ölçüde zorlayacak olsa da en zorlu sorunlar Almanya’nın dışından gelebilir. Bir zamanlar vergileri azaltarak milyonların hayatını kolaylaştırabileceğini iddia eden Merz, çok daha karmaşık bir gerçeklikle karşı karşıya kalacak.

Havacılığa düşkün, üç çocuk babası ve özel jet sahibi Merz, erkenden iz bırakmak isteyecek. Peki Merz kim ve onu bu süreçte neler bekliyor?

ABD İLE İLİŞKİLER

Seçim kampanyasının ilk zamanlarında kendini “iddialı bir iş insanı” olarak tanıtan ve ABD Başkanı Donald Trump’la anlaşmaya varabilmek için yeterli donanıma sahip olduğunu söyleyen Merz, saatler sonra bu duruşundan geri adım atmak zorunda kaldı. Onu buna itense Trump’ın Ukrayna savaşında Rusya’nın konumuyla ilgili söyledikleri oldu.

Bir zamanlar kendini “iyimser bir NATO’cu” olarak gören Merz, daha seçimi kazanmadan realpolitik ile tanışmış oldu. Merz, Trump’ın savaş için Ukrayna’yı suçlayıcı sözlerinden dolayı şoka uğradığını gizlemeyerek bunu “avcı-kurban hikayesinin klasik bir ters yüz edilişi” diye tanımladı.

“Putin’in yıllardır yaptığı şey bu ve Donald Trump’ın da şimdi aynı şeyi yapmasına şok oldum” diyerek Trump’ın “otokratik yönetimlerin hayranı” olduğunu öne sürdü.

Oysa Trump muhafazakâr partinin kazanımını tebrik etti.

EKONOMİ AYRI DERT

Avrupa’nın en büyük ekonomisinin bir dönüşümden geçmesi gerekiyor. Abartı düzenlemeler, artık yardım çığlıkları atan altyapı, yüksek enerji maliyetleri, uzun süredir devam eden becerisizlik ve yaşlanan nüfus gibi birçok zorluk söz konusu. Birçok Alman, ülkenin savunmasından altyapısına kadar her şeye acil yatırım yapılması gerektiğini düşünüyor.

Ancak bunun için Merz’in “borç freni” denen anayasa değişikliğinde esnekliğe gitmesi gerekiyor. Bu yasaya göre hükümet sadece kasasına girdiği kadar para harcayabilir. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel’in 2009’da getirdiği bu yasa, ülkenin bankacılık krizinden sonra bilançoyu dengelemeye kararlı olduğunu göstermeyi amaçlıyordu. Bu da federal hükümetin ancak milli gelirin yüzde 0,35’i kadar borçlanmasına olanak tanıyor.

Merz bu durumu değiştirerek yasada esnekliğe gidebilir ve böylece yatırımlarda gereken fonu sağlayabilir. Ancak bu girişimin büyük bir tartışma yaratması da muhtemel. Çünkü Olaf Scholz öncülüğündeki önceki koalisyonu düşüren de bu “borç freni” olmuştu.

UKRAYNA SORUNUNA YAKLAŞIMI NASIL?

Ukrayna, Almanya içinde büyük bir çekişme konusu. Kiev’i desteklemenin Almanya’yı savaşa sürükleyeceğini düşünenler de var, Kiev’e desteklemenin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e karşı zayıflık göstergesi olarak görüleceğini düşünenler de.

Merz de ikinci tarafta yer alıyor. Daha önce Scholz’u Rusya’ya karşı “yatıştırma politikası” benimsemekle suçlayan Merz, seçimlerden önce Ukrayna’yı ziyaret etti.

Ukrayna’ya savaş sürecinde en çok askeri yardımda bulunan ikinci ülke Almanya olmuştu. Bu yardımın en büyük destekçilerinden olan Merz, Ukrayna’ya uzun menzilli Taurus seyir füzesi gönderilmesini de istiyor.

ALMAN AŞIRI SAĞI

Merz seçim kampanyasındaki sözlerini tutarsa kuracağı koalisyonda AfD’nin yeri olmayacak gibi görünüyor. Geçen ay göçmen karşıtı yasayı geçirmek için AfD’nin yardımına güvendiği için aldığı tepki, Merz’in aşırı sağa karşı daha temkinli yaklaşmasına neden oldu.

Ancak bazıları istikrarsız, anlaşamayan bir koalisyon hükümeti kurmanın, sürecin tekrarlamasına ve hükümetin bir kez daha düşmesine neden olacağından endişeleniyor. Burada esas korku yaratansa CDU’nun böyle bir ihtimale karşı AfD ile işbirliği yapmaya sıcak bakması. Seçimde yüzde 19 oy alan AfD, muhafazakâr partiden sonra ikinci en popüler parti.

MERKEL’İ YENİDEN SİYASETE SOKTU

Merz 2000’li yılların başında CDU kadrosuna girmeye çalışırken Merkel tarafından kenara itilmişti. İkilinin kimyası o zamandan beri birbirine uymuyor.

Destekçileri Merz’in “köklere dönüş” adayı olduğunu söylüyor. Çoğu Hıristiyan Demokrat, Merkel’in muhafazakâr çizgiden çıktığını düşünüyordu. Merz de Merkel’in 16 yıllık yönetiminin “boşa geçmiş bir zaman” olduğunu söylemiş, Merkel’in 2015’te Suriyeli mültecileri ülkeye kabul etmesinin ardında “sis perdesi” olduğunu öne sürmüştü.

Ama sonra Merz’in AfD’ye flörtöz yaklaşımı, Merkel’in tepkisini aldı. Merkel görevden ayrıldıktan sonra nadiren siyaset hakkındaki yorumlarını dile getirmişti.

TÜRKİYE'YE BAKIŞI NASIL?

Merz geçen yıl Türkiye'yi ziyaret etmek istediğini söylemiş, bu ziyaretinde hem Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan hem de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ile görüşmek istediğini belirtmişti. Merz, özellikle Suriye'de Esad yönetiminin düşmesinin ardından Türkiye ile işbirliğini artırmak gerektiğini vurgulamıştı.

Ancak Merz, Merkel gibi Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne (AB) üyeliğine karşı, "Üyelik dışında her seçeneği görüşmeye hazırız" diyor.